Bio

De drievoudige landschappelijke gelaagdheid van de werken van Vicky Lema, door Willem Elias.

Vicky Lema (°1983) leeft en werkt in Gent, zoals we vroeger een kunstenaarsbio plachten te beginnen. Kunst is haar ding, maar dat heeft niet belet dat ze beroepsmatig gestart is als leerkracht zedenleer, waarvoor ze het diploma verwierf aan de HoGent (2005-2006). Schilderkunst studeerde ze aan de Gentse Academie (KASK, 2006-2011). Ondertussen geeft ze les teken- en schilderkunst aan het Secundair Kunstinstituut te Gent. 
Dit soort feiten doet er echter niet toe. Het zijn de beelden die ze creëert, die ons deden besluiten een prent uit te geven vertrekkende van een van haar werken: “For peace & humanity”. Los van de picturale kwaliteiten van haar werk, is vrede vandaag het hoofdthema dat humanisten bezighoudt. De kunstenaar levert hiervoor reflectiebakens. 
In casu vormen een aantal vlakken een abstracte ruimte, de theoretische kosmos. De middenlijn kan een horizon zijn, de verlegbare grens van onze blik. Hoewel de kleuren mooi aandoen, zijn ze niet verleidelijk. Ze zijn broos. Blauwe lucht met moeizame zonnespiegelingen van een ochtendgloren, aurora. Purpere aarde met een groenige onderboord. Twee grijs-bruine takken met groene bladknop staan her en der. Een tak met een groter groen uitspruitsel steelt de aandacht. Is het een olijftak en is de vredesduif gaan vliegen? De tak zelf symboliseert de vertakking, de twee wegen waartussen gekozen moet worden, de tweespalt, de ‘Y’, het punt waar moet gekozen worden en waar oorlog begint. Toch geeft het beeld van de bloemknop vertrouwen in de mogelijkheid tot bloeien, er is hoop. 

Het landschap is de metafoor die Vicky hanteert om haar wereldbeeld vorm te geven. Het leidt haar verbeelding. Reizend zoekt ze er ongekende op en beleeft ze op haar wijze vanuit haar gevoeligheid voor de natuur. De fotografie staat haar bij. Ze heeft echter geen behoefte het mimetisch voor te stellen. Realisme in de kunst is haar ding niet. Liefst analyseert ze het op een gevoelsmatige wijze, niet op een wetenschappelijke. Dat doet ze door natuurvormen te abstraheren waardoor het cultuurvormen worden. Cultuur, de natuur van de mens, worstelt met zichzelf. De landschappen zijn ook zelfportretten. Haar coloriet laat haar gemoed spreken. 
Het objectieve landschap wordt dus gedubbeld door een innerlijk landschap. Het is boeiend te zien hoe er nog een tripele landschappelijke gelaagdheid aanwezig is. Tussen het objectief externe en het subjectief interne zit haar lichaam als maakster van het beeld verborgen. Die drievuldigheid maakt van haar werk een raadsel dat de toeschouwer noopt te ontrafelen. 
De kunstenaar geeft niet enkel vorm aan inhouden, hij experimenteert voortdurend met het eigen medium. Het landschap leent zich hiervoor genadig. Abstractie, fundamentele zelfbevraging van de schilderkunst, staat dicht bij de landschappelijkheid. Beide kunnen in elkaar overlopen door de vaagheid van de grens. Natuurschoon kenmerkt zich niet door het figuratieve. Voor Vicky Lema is dit haar manier om met abstractie te spelen.

Wanneer het landschap zo hoofdzakelijk aanwezig is als thema, kan men het best even vanuit de filosofie bekijken. De sterk ecologisch-gevoelige Nederlandse filosoof Ton Lemaire, kreeg bekendheid met zijn Filosofie van het landschap. Daarin wees hij op de culturele dimensie van het landschap. De natuur krijgt, wanneer ze als landschap voorgesteld wordt, een culturele betekenis. Hij ging zover te stellen dat het verschijnen van het landschap samengaat in het Westen met het verdwijnen van het christendom. Tegenover de verticaliteit van de religieuze hiërarchie, staat de openheid van de brede horizon en de wijsheid die perspectieven toelaat. Lemaire onderscheidt in dat boek vijf fasen.
De eerste gaat van de veertiende naar de zestiende eeuw en behelst de ontluiking van het landschap zoals dat in de renaissance te zien is. Met de sprekende anekdote van de dichter Petrarca. Hij was de eerste bekende figuur die in een brief toegegeven heeft dat hij op 26 april 1336 de Mont Ventoux beklommen had voor het plezier van het vergezicht. Iets wat sinds de Oudheid niet meer zou gebeurd zijn. Bij de lectuur van zijn geliefkoosde kerkvader Augustinus, besefte hij de zondigheid ervan. De vrome mens mag enkel in zijn ziel kijken. 
De tweede fase (1550-1775) bestaat uit een natuurvroomheid. Het betreft de profane ruimten die men bij Brueghel ziet en die getuigen van een dankbaarheid voor wat de natuur aan de mens verschaft. Het landschap zoals men dat bij de Hollandse schilders vindt, sluit daar bij aan.
De derde fase valt samen met de periode van de Romantiek. De eenzaamheid van de mens wordt benadrukt, die zich verloren voelt in het landschap. Het wordt beleefd via de gemoedsgesteldheid en niet vanuit een wetenschappelijke beschrijving. De natuur wordt mystiek benaderd en de kunst komt weer dichter bij de religie te staan. 
De vierde fase, tweede helft van de negentiende, begin twintigste eeuw, heeft wel oog voor de wetenschappelijke meetbaarheid van het fysische landschap. Het mag ook esthetisch genietbaar zijn. Platteland als natuur en stad als cultuur groeien naar elkaar toe. Waar voordien het pittoreske romantische plekje schilderachtig was, wordt dat nu de totale ruimte. Zelfs een kathedraal krijgt iets landschappelijk bij de impressionisten. 
De vijfde fase brengt het onbewoonbare landschap, te tellen vanaf de metafysische schilderkunst van de Chirico, het magisch realisme en het surrealisme. Het duistere heeft de overhand gekregen. Het wordt decor voor de nachtmerrie.

Wat heeft dit met het oeuvre van Vicky Lema te maken?
Sinds de jaren tachtig heeft kunst, postmodern genaamd, niet meer de vermeende maatschappelijke positionering. Ze is speels in het metafysisch grondeloos geworden spel van het spel. Weliswaar wordt dit spel ernstig genomen, zoals bij natuurwetenschap de grilligheid der dingen een boeiend voorwerp van studie uitmaakt. Die openheid vindt men terug in het werk van Vicky Lema. De landschappelijke buitenwereld wordt lichamelijk verinnerlijkt via een overeenstemming, een tastend op elkaar afstemmen van binnen en buiten via het er-zijn bewustzijn waarover existentiële filosofen als Maurice Merleau-Ponty het hebben. De geleefde ervaring dat een lichaam niet iets is dat je ‘hebt’, maar dat je bent. Daardoor is het ook maakbaar volgens een eigen vrijheid die verantwoordelijkheid inhoudt. Met dit als stramien worden de beelden van Vicky Lema niet zomaar lichtvoetig gekleurde prenten, maar mogelijke parcours van levenswegen. Precies dit is de humanistische dimensie van haar werk.

Willem Elias (juni 2025)

Award

2021 Laureaat Cultuurprijs Jan Van Rijswijck-Centrum

Artist in residence

01.07.2021 - 15.07.2021 :: Arteventura, Sierra de Aracena y Picos de Aroche, Spain 

01.01.2019 - 01.05.2019 :: Platvvorm Deinze, Belgium

Work

Art teaching at the Secondary Art Institue, Ghent: Teaching Painting to final-year students and Drawing in het prepatory program for higher art education.  

Education

2006-2011 Bachelor + Master in Fine Arts, Painting, Royal Academy of Fine Arts (KASK), Ghent

2005-2006 Guest student in Arts & Design, Kunsthogskolen i Bergen, Norway

2002-2005 Bachelor in art and ethics education, HoGent, Ghent

 The Triple Landscape Layering in the Works of Vicky Lema, by Willem Elias. 

Vicky Lema (°1983) lives and works in Ghent—just as we used to begin an artist's bio. Art is her calling, though this didn't stop her from starting out professionally as a teacher of ethics, a diploma she earned at HoGent (2005–2006). She went on to study painting at the Royal Academy of Fine Arts in Ghent (KASK, 2006–2011). Currently, she teaches drawing and painting at the Secondary Art Institute in Ghent.

These kinds of facts, however, are not what truly matter. It is the images she creates that led us to publish a print based on one of her works: For peace & humanity. Beyond the pictorial qualities of her work, peace today is the central theme that concerns humanists. The artist provides points of reflection for this.
In this case, a number of planes form an abstract space—a theoretical cosmos. The center line could represent a horizon, the shifting boundary of our gaze. While the colors appear beautiful, they are not seductive. They are fragile. A blue sky with hesitant sun reflections of a dawn, an aurora. A purple earth with a greenish edge. Two grey-brown branches with budding green leaves are scattered here and there. One branch, with a larger green sprout, draws our attention. Is it an olive branch? Has the dove of peace flown away? The branch itself symbolizes branching paths, the two roads between which we must choose, the divide, the 'Y'—the point of decision, and where war can begin. Yet the image of the flower bud inspires confidence in the possibility of blossoming—there is hope.

The landscape is the metaphor Vicky uses to give form to her worldview. It guides her imagination. In her travels, she seeks out the unknown and experiences it through her sensitivity to nature. Photography assists her, yet she feels no need to represent reality mimetically. Realism in art is not her approach. She prefers to analyze it in an emotional rather than scientific way. She does this by abstracting natural forms, thereby turning them into cultural ones. Culture, humanity’s nature, struggles with itself. The landscapes are also self-portraits. Her use of color expresses her emotional state.
Thus, the objective landscape is mirrored by an inner one. It's fascinating to see how a triple layering of landscape is present. Between the external objectivity and internal subjectivity lies her body, hidden as the maker of the image. This trinity renders her work a riddle that urges the viewer to unravel it.
The artist not only gives form to content; she constantly experiments with her medium. Landscape lends itself gracefully to this. Abstraction—the fundamental self-questioning of painting—is closely tied to the idea of landscape. Both can blur into one another due to the vagueness of their boundaries. Natural beauty is not defined by the figurative. For Vicky Lema, this is her way of playing with abstraction.

When landscape is so central as a theme, it is best viewed through a philosophical lens. The highly ecologically conscious Dutch philosopher Ton Lemaire gained renown for his Philosophy of Landscape. In it, he highlighted the cultural dimension of landscape: nature, when represented as landscape, gains cultural meaning. He even went so far as to state that the emergence of landscape in the West coincided with the decline of Christianity. In contrast to the verticality of religious hierarchy, the landscape offers the openness of a broad horizon and the wisdom that allows multiple perspectives. In that book, Lemaire distinguishes five phases:
The first phase, spanning the 14th to 16th century, marks the emergence of landscape, as seen in the Renaissance—with the telling anecdote of the poet Petrarch, who was the first known figure to admit in a letter that, on April 26, 1336, he climbed Mont Ventoux purely for the joy of the view—something not done since Antiquity. While reading his beloved Church Father Augustine, he realized the sinfulness of the act. A devout person should look only into their soul.
The second phase (1550–1775) is marked by a kind of nature-reverence. This is reflected in the secular spaces found in Brueghel’s works, which show gratitude for what nature provides to humans. The landscape paintings of the Dutch masters fit into this phase.
The third phase coincides with the Romantic period. It emphasizes the solitude of the individual, who feels lost in the landscape. It is experienced through emotion, not scientific description. Nature takes on a mystical character, and art once again approaches religion.
The fourth phase, in the late 19th and early 20th centuries, brings attention to the scientific measurability of the physical landscape. It is also appreciated aesthetically. Countryside and city grow closer—nature as the countryside, culture as the city. Whereas previously the picturesque spot was considered painterly, now the entirespace becomes so. Even a cathedral, in the eyes of the Impressionists, takes on a landscape-like quality.
The fifth phase introduces the uninhabitable landscape, beginning with the metaphysical paintings of De Chirico, magical realism, and surrealism. Darkness prevails. It becomes the stage for nightmares.

What does this have to do with the oeuvre of Vicky Lema? 
Since the 1980s, so-called postmodern art has largely abandoned its supposed societal role. It has become playful within the metaphysically groundless game of games. Yet this play is taken seriously—just as, in science, the unruliness of things can be a captivating subject of study. This openness is evident in Vicky Lema’s work. The external world of landscape is internalized physically, through attunement—a tactile alignment of inner and outer, via the being-thereawareness that existential philosophers like Maurice Merleau-Ponty describe. The lived experience that the body is not something you have, but something you are. That’s why it is also malleable according to one's own freedom, a freedom that implies responsibility. With this framework, Vicky Lema’s images are not just light-heartedly colored pictures, but potential paths of life journeys. This, precisely, is the humanistic dimension of her work.

Willem Elias (June 2025)